کنترل بیولوژیک بیماری های گیاهی

کنترل بیولوژیک بیماری های گیاهی

استفاده از موجودات طبیعی یا تغییر یافته از نظر ژنتیکی (کنترل بیولوژیک بیماری های گیاهی) برای کاهش جمعیت یا تاثیر عوامل مضر اعم از علف های هرز، نماتدها، باکتری ها، قارچ ها، ویروس ها و حشرات و مناسب نمودن شرایط برای فعالیت موجودات مفید مانند گیاهان زراعی، حشرات و میکروارگانیسم های مفید را کنترل بیولوژیک می گویند. در سال های اخیر موضوع کنترل بیولوژیک عوامل بیماری زای گیاهی با استفاده از میکروارگانیسم های آنتاگونیست به خصوص باکتری های متعلق به جنس های Pseudomonas و Bacillus مورد توجه بسیاری از محققین قرار گرفته است. به موجود زنده ای  که با تولید ترکیبات متابولیت سبب بازدارندگی یا انهدام موجود زنده دیگر می شود آنتاگونیست می گویند.

مکانیسم های دخیل درکنترل بیولوژیک

Antibiosis  : برخی از باکتری ها و قارچ ها از طریق تولید چند نوع آنتی بیوتیک و یا آنزیم های لیز کننده، سبب هضم دیواره سلولی عوامل بیماری زا و توقف رشد یا مرگ آن می شوند که به این حالت آنتی بیوز می گویند.(کنترل بیولوژیک بیماری های گیاهی)

Competition  : یکی از مهم ترین مکانیسم های بیوکنترل برخی از عوامل کنترل بیولوژیک رقابت می باشد. رقابت ممکن است برای اشغال نیچ اکولوژیکی و یا به دست آوردن غذا باشد. رقابت برای به دست آوردن مواد غذایی معمولا از طریق تولید سیدروفور

Siderophore صورت می گیرد. سیدروفور یک کلمه یونانی است که به معنی حامل آهن می باشد. این مواد میل ترکیبی بالا و اختصاصی با Fe3+ دارند. این ترکیبات در محیط اطراف ریشه یون های آهن را کلاته کرده و از دسترس عوامل بیماری زا دور می کند و به این طریق باعث فقر آهن در عوامل بیماری زا می شوند. توانایی تولید سیدروفور در مورد تعداد زیادی از میکروارگانیسم ها از جمله باکتری ها و قارچ ها به اثبات رسیده است.

Parasitism  : برخی از عوامل کنترل بیولوژیک از طریق پارازیته کردن مستقیم عامل بیماری  باعث از بین رفتن عامل بیماری زا شده و بیماری را کنترل می نمایند. در این حالت تماس فیزیکی عامل بیماری زا و آنتاگونیست باعث نابودی عامل بیماری زا می شود.

Hypervirulence: برخی از عوامل کنترل بیولوژیک مانند مایکوویروس ها (ویروس های قارچی) با آلوده نمودن برخی از قارچ های بیماری زا، باعث ایجاد نقص در سیستم بیماری زایی آن ها می شوند.

Cross protection: در این حالت مایه زنی گیاهان با سویه بیماری زای ضعیف یک ویروس، از آلودگی گیاه به سویه های بیماری زای شدید همان ویروس جلوگیری می کند.