نقش بور در گیاهان

عنصر بور (B)

مقدار عنصر بور در خاک های ایران بین دو تا 100 میلی گرم در هر کیلو گرم خاک است که این مقدار در خاک های دارای بافت سبک، بر در اثر بارندگی یا آبیاری شسته شده و از دسترس گیاه خارج می گردد. همچنین در pH بالاتر از هشت و در خاک های آهکی، میزان جذب بر به مقدار زیادی کاهش می یابد.گیاهان عموماً بر را به صورت H2BO3 منفی جذب می کنند. معمولا مقادیر کمتر از 25 میلی گرم در کیلوگرم بر در ماده خشک گیاهی، نشان دهنده ی کمبود بر و سطوح بیشتر از 200 میلی گرم در کیلوگرم، دلیل بر مسمومیت برای اغلب گیاهان است. عنصر بور نقش عمده ای در فعالیت های حیاتی گیاه دارد و در تقسیم سلولی بافت های مریستم، تشکیل جوانه های برگ و گل، ترمیم بافت های آوندی، متابولیسم قند و مواد هیدروکربن دار و انتقال آنها، تنظیم مقدار آب و هدایت آن در سلول، انتقال کلسیم در گیاه، سنتز پروتئین، رشد ریشه و نقل و انتقال مواد محلول در بین سلول ها نقش مهمی ایفا می کند. همچنین این عنصر، مقاومت گیاهان را نسبت به سرما و بیماری ها افزایش می دهد.

انواع گیاه با توجه به نیاز به عنصر بور

• گیاهان کم نیاز: غالت، چمن، حبوبات، پیاز،سیب زمینی، خیار و انواع میوه های دانه ریز.
• گیاهان با نیاز متوسط: شبدر، کلم، هویج، کاهو، پنبه، توتون، گوجه فرنگی، سبزیجات و اغلب میوه های هسته دار.
• گیاهان پر نیاز: مانند کرفس، یونجه، چغندر قند و ترب.

علایم کمبود بر در برگ، شاخه، میوه و حتی ریشه گیاه ممکن است مشاهده شود. به علت غیر متحرک بودن بر در گیاه، علائم کمبود ابتدا در برگ های جوان و سرشاخه ها بروز می کند و اولین علامت قابل مشاهده، توقف رشد جوانه انتهایی است که بلافاصله پس از آن برگ های جوان، سبز کم رنگ شده و این رنگ پریدگی در قاعده بیشتر از نوک برگ مشاهده می شود. مرحله بعدی کمبود بر، سیاه شدن جوانه های رویشی و بافت های مریستمی می باشد. این ضایعات به بروز علائمی مانند تشکیل بافت های قهوه ای یا چوب پنبه ای و پوسیدگی داخل غده ها منجر می شود. در چغندر قند کمبود بر باعث بد شکلی و شکنندگی دمبرگ ها می شود و رگبرگ میانی و دمبرگ شکاف می خورد. پس از آن جوانه انتهایی از بین می رود و لکه سیاهی روی تاج ریشه پیدا می شود که این لکه به داخل ریشه نفوذ کرده و داخل ریشه را به شکل عدد هفت و به رنگ قهوه ای روشن تا سیاه در می آورد. همچنین از مصرف بیش از حد و بالاتر از مقدار توصیه شده کود حاوی عنصر بور باید اجتناب نمود زیرا مصرف بیش از حد این عنصر باعث بروز علایم مسمومیت در گیاهان می شود. از ترکیب کودهای حاوی بر با ترکیبات مسی،کلسیم،ترکیبات اسیدی و روغنی قوی باید اجتناب نمود.

نقش بور در گیاهان چیست؟

نقش عمده بر در فعالیت های حیاتی گیاه می باشد که در تقسیم سلولی بافت های مریستمی، تشکیل جوانه های برگ و گل، ترمیم بافت های آوندی، متابولیسم قند و مواد هیدروکربن دار و انتقال آنها، تنظیم مقدار آب و هدایت آن در سلول ، انتقال کلسیم در گیاه، سنتز پروتئین، رشد ریشه و نقل و انتقال مواد محلول در بین سلول ها نقش مهمی ایفا می کند. همچنین عنصر بور باعث مقاومت گیاه نسبت به سرما و بیماری ها می شود. علایم کمبود بر در برگ، شاخه ، میوه و حتی ریشه قابل مشاهده است. به علت عدم پویایی بر در گیاه، علائم کمبود ابتدا در برگ های جوان و سرشاخه ها بروز می کند و اولین علامت قابل مشاهده، توقف رشد جوانه انتهایی است که بلافاصله پس از آن برگ های جوان، سبز کم رنگ شده و این رنگ پریدگی در قاعده بیشتر از نوک برگ مشاهده می شود. مرحله بعدی کمبود عنصر بور، سیاه شدن جوانه های رویشی و بافت های مریستمی می باشد. یکی از گیاهانی که بشدت علاقه من به بر می باشد چغندر قند است که از مرحله 8 تا 10 برگی که زمان ظهور غده می  باشد بایستی تا زمان برداشت محلول پاشی انجام گردد زیرا عیار نهایی این گیاه بشدت وابسته به این عنصر می باشد.