فسفر
عنصر فسفر (Phosphorus) که با علامت P نشان داده می شود یکی از سه عنصر فرمول های کودی npk به شمار می رود. این سه عنصر از جمله ضروری ترین عناصر مورد نیاز گیاه به شمار می روند. این مقاله به طور مختصر اما مفید به شرح نقش فسفر بر عملکرد و رشد گیاه خواهد پرداخت.
عنصر فسفر برای رشد طبیعی گیاه و بلوغ آن عنصری اساسی به شمار می رود. همچنین می توان گفت فسفر نقش اساسی در فتوسنتز، تنفس، ذخیره و انتقال انرژی، تقسیم سلولی، بزرگ‌شدن سلول و بسیاری دیگر از فرآیندهای موجود در گیاه را دارد.
نقش حیاتی فسفر در گیاهان
نقش حیاتی فسفر در گیاهانعنصر فسفر به عنوان یک عنصر کلیدی در ساختار گیاه، باعث نگه داشتن گیاه در فاز زایشی خواهد شد. این عنصر در بسیاری از واکنش های شیمیایی اصلی گیاه نقش دارد. یکی از اصلی ترین واکنش هایی که در آن شرکت دارد، جذب انرژی خورشید و تبدیل آن به مواد غذایی قابل استفاده برای گیاه می باشد. فسفر از جمله اجزای مهم DNA و RNA گیاه به شمار می رود که علاوه بر آن ارتباط این دو را تضمین خواهد نمود. فسفر هم به‌عنوان یکی از اجزای کلیدی در ساختار گیاه محسوب می‌شود و هم به‌عنوان یک کاتالیزور در بسیاری از واکنش‌های بیوشیمیایی اصلی، نقش دارد. فسفر به‌طور اختصاصی در جذب و تبدیل انرژی خورشیدی به ترکیبات قابل استفاده گیاه مؤثر است. در نتیجه قوت گیاه و سلامت تغذیه ای آن تحت تاثیر عنصر فسفر می باشد.
از جمله فرآیندهای رشدی که مخصوص به فسفر می باشد می توان به موارد زیر اشاره نمود:
– تحریک رشد ریشه ی گیاه
– افزایش در استحکام ساقه و شاخه
– نگه داشتن گیاه در فاز زایشی و تحریک گلدهی و تولید دانه
– افزایش ظرفیت تثبیت نیتروژن در لگوم‌ها
– پشتیبانی از رشد و توسعه گیاه در دوره ی چرخه زندگی گیاه
– افزایش کیفیت نهایی محصول
– افزایش مقاومت گیاه در مقابله با عوامل بیماری‌زا
کمبود فسفر در گیاه
دشواری شناخت کمبود عنصر فسفر در گیاه به آن علت است که دوره ی نهان دارد و گیاه کمبود فسفر را تا مدت زیادی در ظاهر خود عیان نمی سازد. معمولا کشاورزان زمانی متوجه کمبود عنصر فسفر می شوند که دیگر دیر است. اما می توان گفت علائم کمبود فسفر در گیاهان اکثرا به صورت موارد زیر خود را نشان می دهد:
– تغییر رنگ برگ ها به سمت سبز مایل به آبی تیره
– تغییر رنگ ساقه به سمت بنفش که این درجه ی بنفش شدگی به ساختار ژنتیکی گیاه مربوط می شود
– بعضی از گیاهان مثل ذرت، تغییر رنگ ناگهانی در اثر کمبود فسفر از خود نشان می دهند
فسفر تحرک زیادی در اعضای گیاه دارد، وقتی کمبود آن ایجاد می‌شود، از بافت‌های پیر به سمت بافت‌های جوان و قسمت‌هایی که در حال رشد فعال هستند حرکت می‌کند. زمانی که یک گیاه در وضعیت بلوغ به سر می برد، فسفر به سوی بخش های تولید میوه حرکت می‌کند زیرا در این قسمت ها به انرژی بالایی نیاز است. کمبود فسفر در مراحل انتهایی رشد گیاه بر روی رشد دانه و تکمیل رشد محصول تأثیرگذار می باشد. درصد کلی جذب هر یک از مواد مغذی در مراحل انتهایی رشد در فسفر نسبت به نیتروژن و پتاسیم بیشتر است.
